Chłopiec w pasiastej piżamie

 JOHN BOYNE

Niełatwo streścić historię o chłopcu w pasiastej piżamie. Powiedzmy, że jest ona przypowieścią o naturze zła, które rodzi się w umysłach porządnych ludzi. Jest to podróż edukacyjna do granic poznania. Podróżnikiem jest dziewięcioletni Bruno, syn komendanta obozu koncentracyjnego, który odkrywa świat podzielony drutem kolczastym. Po drugiej stronie ogrodzenia spotyka chłopca, ubranego w pasiastą piżamę. Pogawędka z rówieśnikiem przeradza się w rytuał spotkań...

 "[...] wykonał gest całkiem nie w swoim stylu: ujął i mocno uścisnął rączkę Szmula.

- Ty jesteś moim najlepszym przyjacielem - wyznał. - Najlepszym w całym życiu."*

WOJNA. CZASY SMUTNE, OKRUTNE I PRZERAŻAJĄCE. Okres, gdy giną licznie ludzie, w sposób brutalny mordowani przez bezwstydnych przeciwników. A wszystko po co? Władza. Majątek. Polityka. Poczucie potęgi i wyższości nad innymi. Wojny kojarzą nam się głównie z dorosłymi. Osobami, które przystępują do walki o ojczyznę i bliskich. Osobami silniejszymi psychicznie i bardziej zapoznanymi w świecie. Co z dziećmi, które to przeżywają? Gdy słyszą z dala wielkie huki, pociski karabinów, okrzyki cierpiących ludzi i płacze. Gdy tracą swoich kochanych tatusiów i mamusie. Są bezbronne i nie wiedzą, co się tak naprawdę wokół nich rozgrywa. Są zdane jedynie na pomoc dorosłych.

Bruno był takim dzieckiem, które przeżyło II wojnę światowej. Jednak miał o tyle "dobrze", że żył po niemieckiej stronie, a jego ojcem był komendant obozu koncentracyjnego. W książce nie ma brutalnych scen i krwawych walk. Nie doczekamy się także większych opisów z obozu koncentracyjnego. Jest to opowieść o dziewięcioletnim chłopcu, który pewnego dnia musi wyprowadzić się ze swojego wspaniałego, trzypiętrowego apartamentu oraz musi opuścić swoich trzech przyjaciół. Zamieszkuje na jakimś odludziu, gdzie już nie znajduje mnóstwa miejsc do odkrycia, nie ma dzieci do zabawy, a po ogrodzie chodzi wielu żołnierzy. Bruno żyje w strasznych latach, ale prawie w ogóle go nie doświadcza. Dopiero pewnego dnia, po wcześniejszym ujrzeniu przez swoje okno tajemnicze osoby w pasiastych piżamach, spotyka Szmula. Chłopca żyjącego po drugiej stronie ogrodzenia. Z dnia na dzień zaprzyjaźniają się. Bruno jednak wciąż nie rozumie tej szarości na twarzach ludzi w piżamach. Nie rozumie bólu, które tak bije od ich zgarbionych, wychudzonych ciał i pustych, zamglonych oczu. 

To wzruszająca opowieść ukazana z perspektywy małego chłopca. Nic nie rozumie. Wciąż zadaje sobie pytania: Kim są ludzie za ogrodzeniem i czemu cały dzień chodzą w tych dziwnych pasiastych piżamach? Dlaczego po jego domu bezwstydnie chodzi tylu żołnierzy? Skąd ten ból w oczach Szmula? Kim jest Furia, że rozkazuje jego ojcu opuścić, tak wspaniały dom na rzecz tego pustkowia? Dlaczego wszyscy udają, że TAM nic nie ma; że za ogrodzeniem nie dzieje się nic ważnego, skoro jest tam tak dużo ludzi?

Smutna, wstrząsająca i wzruszająca. To niewinne spojrzeniem chłopca na okrucieństwo, które spotkało wielu ludzi - na II wojnę światową.

"- Bruno - powiedziała dziecinnym tonem, tak jakby to było oczywiste. - Ogrodzenie nie jest po to, żebyśmy MY tam nie wchodzili. To im ma uniemożliwić przechodzenie tutaj.

- No, ale dlaczego? - zapytał.

- [...] chodzi o gatunek. [...] My ich nie lubimy.

- A czemu ich nie lubimy? - spytał.

- Bo to Żydzi."**

*fragm. "Chłopiec w pasiastej piżamie" str. 227

**fragm. "Chłopiec w pasiastej piżamie" str. 196 - 197 

                                                                                                    

          

JOHN BOYNE (ur. 30 kwietnia 1971 w Dublinie) – irlandzki powieściopisarz.

Ukończył Trinity College w Dublinie, studiował również twórcze pisanie na University of East Anglia. 

Powieści

• 2000: The Thief of Time
• 2001: The Congress of Rough Riders
• 2004: Crippen
• 2006: Chłopiec w pasiastej piżamie (The Boy in the Striped Pyjamas)
• 2006: Next of Kin
• 2008: Mutiny On The Bounty
• 2009: The House of Special Purpose
• 2011: The Absolutist

Nowele

• 2008: The Second Child
• 2009: The Dare